Vật chứng, tang vật trong các vụ việc xếp chồng lên nhau tại Kho vật chứng của Chi cục THADS TP Bắc Giang.

Là địa bàn trung tâm, mỗi năm, Chi cục THADS TP Bắc Giang thụ lý khoảng 1.000 vụ việc đồng nghĩa với lượng vật chứng, tài sản tạm giữ cũng tăng theo. Thế nhưng, hiện Chi cục vẫn chưa xây dựng được kho bảo quản theo đúng quy định. Ông Nguyễn Thành Bắc, Chi cục trưởng nói: "Để có chỗ chứa, đơn vị đang dành riêng một phòng làm việc cất giữ vật chứng. Vài năm gần đây, từ nguồn kinh phí hỗ trợ của UBND TP, Chi cục làm tạm thêm một nhà kho diện tích 40m2 và lán che 200m2. Dù vậy, vào những tháng cuối năm lượng án dồn nhiều nên vẫn không tránh khỏi việc thiếu chỗ cất giữ tang vật". Quan sát chúng tôi nhận thấy, dù thời điểm này chưa phải đợt cao điểm thi hành án nhưng kho đã chật, đồ đạc xếp chồng chất, ngổn ngang.

Ở Chi cục THADS huyện Tân Yên, ba năm trước đơn vị vẫn phải trả tiền để thuê địa điểm trông giữ vật chứng. Năm 2015, được huyện hỗ trợ kinh phí, đơn vị xây tạm một gian rộng 20m2 để làm kho. Diện tích kho nhỏ nên những tang vật như ô tô, xe máy, thiết bị máy móc... đành phải để ở ngoài sân hoặc gầm cầu thang, vừa dễ gây cháy nổ, vừa lấn chiếm lối đi nội bộ.

Quyết định số 1112 năm 2015 của Bộ Tư pháp quy định: Diện tích đất để xây dựng trụ sở làm việc và kho vật chứng của Cục Thi hành án dân sự tỉnh, TP (gọi chung là cấp tỉnh) là từ 3.000 - 4.000m2. Kho vật chứng phải bảo đảm yêu cầu về an ninh, an toàn, vệ sinh môi trường. Theo bà Nguyễn Thị Bích Tần, Cục trưởng Cục THADS tỉnh, hiện trên địa bàn tỉnh mới chỉ có Chi cục THADS huyện Lục Ngạn có kho vật chứng riêng. Những đơn vị còn lại đều đang phải sử dụng phòng làm việc hoặc xây tạm gian chứa đồ. Nguyên nhân do trụ sở ở các chi cục đều đã xây dựng từ nhiều năm trước nên thiết kế ban đầu đã không xây kho. Ngoài ra, nhiều chi cục quỹ đất hạn hẹp và điều kiện kinh phí hạn chế nên chỉ có thể cải tạo, cơi nới. Vật chứng là những đồ vật được dùng làm công cụ, phương tiện phạm tội, vật mang dấu vết của tội phạm. Nếu để mất tang vật sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc xét xử, thi hành án nên dù có chật chội, thiếu chỗ cất giữ, các chi cục cũng không muốn đi thuê kho vì lo ngại vấn đề an ninh.

Được biết, thời gian các cơ quan tố tụng thụ lý mỗi vụ án trung bình từ 3-6 tháng, thậm chí có nhiều vụ việc kéo dài hàng năm. Đối với tài sản cưỡng chế, theo quy định, ba tháng đương sự không đến nhận, cơ quan thi hành án tổ chức bán đấu giá nhưng thực tế rất khó bán bởi đa phần những tài sản diện này thường là những vật dụng ít có giá trị về kinh tế hoặc đã hết công năng sử dụng. Điều này dẫn đến những khó khăn cho cơ quan thi hành án trong việc cất giữ vật chứng, tang vật, nhất là việc sắp xếp, phân loại. Cũng do thiếu chỗ để nên vật chứng, tài sản của các vụ việc đã có quyết định thi hành án với các tang vật chưa có bản án buộc phải để chung. Những đồ vật cồng kềnh như máy móc, phương tiện, dây chuyền sản xuất của đương sự là các công ty, nhà máy thường phải phơi mưa, dãi nắng ngoài trời dễ dẫn đến hư hại, lãng phí, thậm chí gây mất an toàn do cháy nổ.

Khắc phục vấn đề này, nhiều ý kiến cho rằng các cơ quan tiến hành tố tụng như Viện kiểm sát, Tòa án cần ưu tiên tập trung giải quyết các vụ án có liên quan đến tang vật. Cơ quan điều tra khi thu giữ tài sản có giá trị thấp của bị can mà trong quá trình điều tra làm rõ không phải là vật chứng liên quan đến vụ án thì nên trả lại bị can ngay từ giai đoạn điều tra. Trường hợp vụ việc bị đình chỉ, Viện kiểm sát cần thông báo kịp thời cho cơ quan thi hành án biết để xử lý vật chứng bảo đảm quy định của pháp luật.

Tuệ An