Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa Cao Thị Phương phát biểu ý kiến.

Thu hút sự tham gia của tổ chức, cá nhân vào hoạt động trợ giúp pháp lý

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) (sửa đổi) của Ủy ban Thường vụ (UBTV) Quốc hội do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định trình bày trước Quốc hội đã làm rõ những vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật.

Về phạm vi điều chỉnh (Điều 1), UBTV Quốc hội đánh giá dự thảo Luật Trợ giúp pháp lý (sửa đổi) được xây dựng trên quan điểm kế thừa phạm vi điều chỉnh của Luật hiện hành và các luật liên quan, đồng thời luật hóa các quy định hiện hành đang được thực hiện có kết quả, bổ sung những quy định nhằm đổi mới hoạt động TGPL theo hướng chuyên nghiệp, mở rộng xã hội hóa, tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, tinh gọn tổ chức thực hiện, nâng cao chất lượng dịch vụ TGPL, đáp ứng kịp thời nhu cầu TGPL cho người thuộc diện được TGPL. 

Với tinh thần đó, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về cộng tác viên TGPL (Điều 25) để huy động những người có kiến thức thực tiễn, kinh nghiệm pháp luật, có điều kiện tham gia hoạt động TGPL ở những vùng khó khăn, không có đội ngũ làm TGPL chuyên nghiệp. Đồng thời, quy định giảm số năm kinh nghiệm về tư vấn pháp luật của Tư vấn viên pháp luật là thành viên tổ chức tham gia TGPL từ 5  năm còn 2 năm (điểm c, khoản 1 Điều 19); quy định cụ thể các loại công việc, hình thức TGPL mà mỗi chủ thể tham gia TGPL được thực hiện (cụ thể: Luật sư được thực hiện TGPL bằng tất cả các hình thức; tư vấn viên pháp luật và cộng tác viên TGPL chỉ được thực hiện TGPL bằng hình thức tư vấn pháp luật). 

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng khuyến khích các tổ chức, luật sư, cá nhân khác thực hiện tự nguyện hỗ trợ pháp lý cho người dân. Về các biện pháp, cơ chế, chính sách thu hút sự tham gia của tổ chức, cá nhân vào hoạt động TGPL, dự thảo Luật quy định nguyên tắc “Nhà nước hỗ trợ, khuyến khích, ghi nhận và tôn vinh các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia, đóng góp cho hoạt động TGPL” (khoản 4 Điều 4); thông qua đó uy tín nghề nghiệp của tổ chức, cá nhân được nâng cao, được Nhà nước và xã hội thừa nhận.

Bảo đảm hoạt động trợ giúp pháp lý chất lượng, hiệu quả

Tại phiên thảo luận sáng nay, nhiều ý kiến ĐBQH quan tâm tới quy định tại Điều 7 về người được TGPL. Dự thảo Luật quy định cụ thể về 7 nhóm đối tượng được TGPL. Nhiều ý kiến cho rằng quy định này thể hiện chính sách TGPL của nhà nước được xây dựng trên nguyên tắc tạo điều kiện cho những người yếu thế được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp thông qua việc sử dụng TGPL chuyên nghiệp, tin cậy và kịp thời.

Tuy nhiên, đại biểu Phạm Thị Thanh Thủy (Thanh Hóa ) đánh giá, theo quy định như Điều 7 của dự thảo, diện người được TGPL sẽ bị thu hẹp hơn so với quy định của các luật chuyên ngành. Cụ thể, điểm b,d,e khoản 7 quy định: "Người khuyết tật", "Nạn nhân trong vụ việc mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người", "Nạn nhân trong vụ bạo lực gia đình" nhưng phải có khó khăn về tài chính là không khả thi. "Đề nghị cần có tiêu chí hoặc nguyên tắc quy định thế nào là khó khăn về tài chính, Chính phủ mới hướng dẫn được" - đại biểu nêu. 

Đồng thời, theo đại biểu Thủy, quy định này không thu hút được tất cả những người được TGPL đã được quy định tại Điều 4 Luật Người khuyết tật, Khoản 1 Điều 36 Luật Phòng, chống mua bán người, Khoản 1 (Điều 5) Luật Phòng, chống bạo lực gia đình quy định về quyền được TGPL của các đối tượng này mà không cần phân biệt họ có khó khăn về tài chính hay không. Đại biểu Phạm Thị Thanh Thủy đề nghị dự thảo Luật giữ nguyên quy định các trường hợp người được TGPL theo pháp luật hiện hành.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ Đinh Thị Bình phát biểu ý kiến.

Đề nghị cân nhắc khoản 4 Điều 7, đại biểu Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) phân tích mục tiêu của chính sách này là nhằm nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ xã hội đối với người dân ở địa bàn là "lõi nghèo" nhất về trình độ phát triển. Tuy nhiên quy định như dự thảo Luật hàm ý hai điều kiện "phải là người dân tộc thiểu số", "phải có hộ khẩu thường trú", tức là loại trừ quyền được TGPL của những người "không có hộ khẩu thường trú" hoặc "không phải người dân tộc thiểu số". Điều này không phù hợp với điều cấm "lạm dụng quy định về hộ khẩu để hạn chế quyền, lợi ích hợp pháp của công dân" tại khoản 2 Điều 8 Luật Cư trú, đồng thời tạo ra sự phân biệt đối xử không phù hợp với quan điểm, đường lối về công tác dân tộc. Từ phân tích này, đại biểu đề nghị chỉnh lý khoản 4 Điều 7 thành "Người cư trú tại thôn, xã đặc biệt khó khăn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ" hoặc "theo quy định của pháp luật" để có độ dự liệu rộng hơn.

Nhìn nhận đây là chế định rất quan trọng, càng mở rộng nhiều đối tượng được TGPL càng tốt, tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) lại có quan điểm khác. Tranh luận lại với những ý kiến đề nghị mở rộng đối tượng được TGPL, đại biểu nêu quan điểm mở rộng đến đâu cần phải có căn cứ, nguồn lực, bảo đảm khả thi, phù hợp với thực tế đất nước. "Trước đây, ta có nguồn lực nước ngoài hỗ trợ rất nhiều. Từ khi nước ta trở thành nước có thu nhập trung bình, nguồn hỗ trợ rất hạn chế, vì vậy việc mở rộng đến đâu cần phải nghiên cứu thật cẩn thận, bảo đảm nâng cao chất lượng của hoạt động TGPL"- đại biểu Nguyễn Mạnh Cường thông tin.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường tán thành với phạm vi người được TGPL như dự thảo Điều 7 bởi phạm vi đối tượng này đã được đánh giá tác động về tính khả thi, nguồn lực bảo đảm. Theo đó, nếu như theo phương án trong dự thảo, số lượng người được TGPL dự kiến là hơn 20 nghìn người và kinh phí dự kiến là 155 tỷ đồng. Nếu mở rộng, số lượng này tăng lên gấp đôi. Hơn nữa, đại biểu thấy rằng những quy định về đối tượng được TGPL tại Điều 7 đã được kế thừa luật hiện hành và các luật liên quan. Bên cạnh việc bớt đi vài đối tượng nhưng về tổng thể lại bổ sung thêm nhiều đối tượng mới chưa được quy định tại Luật hiện hành như người thuộc hộ cận nghèo bị buộc tội; nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình có khó khăn về tài chính.

Kết luận nội dung phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, trên cơ sở các ý kiến đóng góp, UBTV Quốc hội chỉ đạo các cơ quan hữu quan tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp hợp lý để hoàn thiện dự thảo Luật với mục đích phải khắc phục cho được những bất cập của luật hiện hành, đồng thời nâng cao chất lượng trợ giúp pháp lý. Ngay sau buổi họp này, các cơ quan hữu quan sẽ hoàn chỉnh dự thảo Luật, trình Quốc hội thông qua.

* Buổi chiều, Quốc hội nghe Tờ trình về việc tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án thành phần để triển khai Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành; thảo luận tại Tổ về việc tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án thành phần để triển khai Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Theo TTXVN