Giữ lửa đam mê

Gia đình tôi và mẹ chị Hà là hàng xóm với nhau ở phường Trần Nguyên Hãn. Từ nhỏ, chị Hà đã nổi tiếng thông minh, học giỏi. Mỗi lần nhắc đến cô con gái xinh đẹp, tài năng, người mẹ già không giấu niềm tự hào. Bà chia sẻ: Những năm trước, hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn, nhà lại đông con nên bố mẹ chẳng có thời gian quan tâm đến việc học tập của con cái. 

PGS.TS Nguyễn Thị Hà (thứ ba từ phải) nhận giải thưởng Kovalevskaia.

Không như nhiều bạn bè cùng trang lứa ở xóm phố, chỉ học hết cấp hai rồi nghỉ buôn bán kiếm sống, chị Hà miệt mài học hành. Những năm tháng đã qua của người phụ nữ này gắn với học tập, rồi giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Lên cấp 3, chị thi đỗ lớp chuyên Toán (khi đó hệ chuyên của tỉnh Hà Bắc đặt tại Trường Năng khiếu Ngô Sĩ Liên) nên được cấp học bổng, đỡ phần nào chi phí cho gia đình. Sau khi hoàn thành chương trình tại Khoa Hóa, Đại học Tổng hợp Hà Nội, chị Hà tiếp tục học thạc sĩ ở Đại học Tổng hợp Adelaide (Úc).

3 năm nơi đất khách học tập chuyên ngành công nghệ hóa môi trường, chị Hà may mắn luôn có chồng bên cạnh ủng hộ, hỗ trợ, đưa con nhỏ cùng sang sinh sống. Tuy nhiên, khó khăn cũng không ít khi môi trường sống, học tập, nghiên cứu lạ lẫm, nhất là ở Úc thời điểm đó có nhiều người còn kỳ thị người nhập cư nên chị và gia đình luôn cẩn thận trong sinh hoạt, giao tiếp thể hiện sự hòa nhã cũng như những mặt tốt để bạn bè quốc tế hiểu và quý trọng.

Trở về nước, chị Hà công tác tại Khoa Môi trường, Trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. Đây là nơi định hướng nghiên cứu khoa học (NCKH) nên chị luôn thực hiện song hành hai nhiệm vụ: Giảng dạy và nghiên cứu. Theo chị Hà, muốn dạy tốt thì cần nghiên cứu thực hiện những đề tài để bổ sung, cập nhật các kiến thức mới, thực tế cho sinh viên. Các đề tài đều có đặc thù riêng, trong đó quá trình nghiên cứu thực nghiệm nhiều khi phải làm đi làm lại, đòi hỏi phải kiên trì mới có thể theo đuổi đam mê. 

Chưa kể còn không ít khó khăn khác, có khi vừa mới đến doanh nghiệp, cơ sở sản xuất đặt vấn đề thực hiện thí nghiệm đã bị từ chối, thậm chí muốn lấy được mẫu nước thử nghiệm có lúc đành trèo tường hay phải đi đến những vùng hẻo lánh, nguy hiểm... Với nữ giới thì càng nhiều trở ngại bởi ngoài công việc cơ quan còn phải lo công việc gia đình. Vì niềm đam mê tìm tòi, nghiên cứu, chị Hà đã vượt qua trở ngại, gắn bó với công việc.

Góp sức cho môi trường trong lành

Nói đến công tác nghiên cứu, nhà khoa học nữ này trở nên hào hứng, khuôn mặt sáng ngời với nụ cười tươi tắn. Chị Hà chia sẻ: “Ô nhiễm không khí đang là vấn đề của toàn cầu. Ở Việt Nam, điều kiện vệ sinh môi trường, nguồn nước sinh hoạt ở nhiều nơi chưa bảo đảm dẫn đến dịch bệnh và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Thực trạng đáng buồn là có những hồ nước vốn rất đẹp, ngày trước còn là nơi chèo thuyền hát quan họ giao duyên mà nay trở thành ao tù. Có những vùng quê vốn thơ mộng, thanh bình với cánh đồng thẳng cánh cò bay và dòng sông trong xanh nay đục ngầu vì những chất độc hại…” 

Điều đó thôi thúc chị mang kiến thức góp phần giúp người dân hiểu được nguyên nhân và hướng dẫn cách đơn giản để có thể cải thiện, giám sát chất lượng nước ao hồ, bảo vệ môi trường sống.

Một trong những đề tài nghiên cứu nổi bật do chị Hà chủ trì là thu hồi kim loại từ bùn thải của hệ thống xử lý nước mạ điện để sản xuất men màu gốm sứ, vật liệu xây dựng. Thông thường, bùn thải chứa kim loại sẽ được thu, lưu chứa, vận chuyển và xử lý theo quy định đối với chất thải nguy hại. 

Việc hòa tách để tận dụng, thu hồi các kim loại có trong bùn thải đòi hỏi chi phí cao, đồng thời cũng phát sinh các chất thải thứ cấp gây ô nhiễm môi trường. Với quan điểm “không thể dùng phương pháp gây ô nhiễm để xử lý ô nhiễm” chị Hà và đồng nghiệp đã lựa chọn phương pháp không sử dụng hóa chất để xử lý bùn thải mạ và thu hồi các kim loại dùng làm bột màu cho các sản phẩm gốm sứ; phụ liệu sản xuất gạch xây dựng vừa tăng cường hiệu quả kinh tế vừa giảm nguy cơ ô nhiễm môi trường xung quanh.

Dự án đã được thử nghiệm ở một số cơ sở sản xuất tại Bát Tràng và Hưng Yên cho kết quả khả quan: Sản phẩm làm men màu có chất lượng đáp ứng yêu cầu cho các sản phẩm gốm sứ thông thường, giá thành thấp, còn sản phẩm gạch có tính chất cơ lý, độ cứng, chịu lực, an toàn với môi trường… Đó là lý do dự án được trao Giải thưởng “Ngày sáng tạo – Hành động vì môi trường” của Ngân hàng Thế giới.

Ngoài ra, PGS. TS Nguyễn Thị Hà còn thực hiện nhiều đề tài có ý nghĩa thiết thực khác như: Tận dụng bùn thải làm men màu và giấy ăn thải làm cơ chất trồng nấm; tận dụng vỏ ngao, bụi bông hoạt hóa để tách kim loại nặng và màu trong nước thải công nghiệp ngành mạ điện, dệt nhuộm; nghiên cứu xử lý nước thải chế biến tinh bột sắn để giảm thiểu phát thải khí nhà kính… Điều khiến PGS.TS Nguyễn Thị Hà cũng như các nữ đồng nghiệp trăn trở là người dân chưa có ý thức đầy đủ trong bảo vệ môi trường, việc sử dụng túi ni lông bừa bãi khiến rác thải nhựa, rác thải đại dương đang trở thành vấn đề báo động hiện nay.

Là "cánh chim đầu đàn" của tập thể nữ bộ môn Công nghệ môi trường, chị Hà luôn hướng đồng nghiệp tập trung đánh giá và tìm giải pháp cho những vấn đề ô nhiễm môi trường liên quan đến nước thải, chất thải rắn, nhất là bằng các giải pháp công nghệ phù hợp đối với những cơ sở sản xuất nhỏ, làng nghề hạn hẹp về khả năng đầu tư. Đó là lý do để cụm công trình của tập thể bộ môn gồm 98 đề tài NCKH các cấp trong 10 năm qua đều có điểm chung là xử lý và tận dụng chất thải để tái sử dụng; phân tích đánh giá chất lượng môi trường.  

Qua đó đã tìm ra các giải pháp công nghệ phù hợp, chi phí thấp, dễ sử dụng, tận dụng được những nguyên liệu, chất thải, cơ sở vật chất có sẵn trong các cơ sở sản xuất, áp dụng cho quy mô vừa và nhỏ, quy mô hộ gia đình, sản xuất làng nghề. Với ý nghĩa thiết thực của cụm công trình "Xử lý, tận dụng chất thải và phân tích, đánh giá chất lượng môi trường", tháng 3 vừa qua, chị Hà cùng tập thể nữ bộ môn Công nghệ môi trường được trao Giải thưởng Kovalevskaia năm 2018.

Bên cạnh đó, nữ giảng viên này còn xuất sắc trong nhiệm vụ chính là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Chị và đồng nghiệp luôn biết cách truyền tình yêu NCKH đến mọi người nên số lượng sinh viên của bộ môn Công nghệ môi trường tham gia NCKH luôn dẫn đầu các khoa, phòng. “Để truyền tình yêu NCKH tới sinh viên, không cách gì khác là qua hình ảnh của các thầy cô say sưa với từng bài giảng, nhiệt huyết với các công trình nghiên cứu của mình.”- PGS.TS Nguyễn Thị Hà bày tỏ.

Bao năm học tập, nghiên cứu, giảng dạy, dẫu có đi nhiều nơi trong nước và nước ngoài, đã sống ở những thành phố lớn nhưng PGS.TS Nguyễn Thị Hà luôn dành tình cảm đặc biệt với quê hương Bắc Giang. Nhà khoa học nữ đang ấp ủ ý định và mong có cơ hội góp phần vào việc cải thiện môi trường cho quê mình, nhất là các vùng còn nhiều khó khăn, chưa tiếp cận được với nước sạch. 

Theo chị, các đề tài có thể triển khai tại Bắc Giang như: Xử lý nước ngầm để cấp cho sinh hoạt, ăn uống, cải thiện điều kiện vệ sinh; thu gom, xử lý và tận dụng chất thải cũng như tư vấn quy hoạch không gian của các hộ gia đình ở nông thôn với mô hình kết hợp vườn - ao - chuồng bảo đảm sản xuất hiệu quả và bảo vệ môi trường… góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Tiến sĩ Diêm Đăng Huân: Hai lần giành giải thưởng toán học

(BGĐ)- Hóm hỉnh, thông minh, nói chuyện khúc triết đó là cảm nhận của nhiều người đã từng tiếp xúc với Tiến sĩ Diêm Đăng Huân, Trưởng khoa Khoa học cơ bản, Trường Đại học Nông- Lâm Bắc Giang (quê ở huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang).

 

Nữ tiến sĩ người Việt được trao giải thưởng giáo dục Pháp

TS Giáo dục học Nguyễn Thuỵ Phương (Trường Đại học (ĐH) Paris Descartes) vừa được giải thưởng Louis Cros năm 2018 cùng 2 nhà nghiên cứu người Pháp khác.

 

Tiến sĩ Diêm Đăng Huân, Trường Đại học Nông - Lâm Bắc Giang được trao thưởng công trình Toán học xuất sắc

(BGĐT) - Ngày 4, 5-11, tại Trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam, Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2010-2020 tổ chức lễ công bố và trao thưởng 197 công trình toán học xuất sắc năm 2017, 2018 và cấp học bổng cho 483 học sinh, sinh viên xuất sắc các trường THPT chuyên và trường đại học trên cả nước năm học 2017-2018. 

 

Vị tiến sĩ có thể ngửi mùi rắn đang ở gần mình

Từ tình yêu đặc biệt với loài rắn mà TS. Nguyễn Thiên Tạo, Trưởng phòng Bảo tồn thiên nhiên (Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam) đã trở thành chuyên gia hàng đầu nghiên cứu về rắn độc ở Việt Nam. 

 

Tiến sĩ người Việt dùng trí tuệ nhân tạo lập "bệnh án" cho cây trồng

Các chỉ số "sức khỏe" của cây có thể đo, đếm để điều chỉnh dinh dưỡng và kiểm soát dịch bệnh.

 

Tiến sĩ Ngô Văn Cảnh- Bậc tôi hiền triều Lê

(BGĐT) Đệ nhị giáp đồng Tiến sĩ xuất thân Ngô Văn Cảnh sinh năm Quý Hợi, dưới đời vua Lê Nhân Tông niên hiệu Thái Hòa thứ 1 (1443), ở làng quê có truyền thống hiếu học khoa bảng (làng Tiến sĩ) xã Yên Ninh, huyện Yên Dũng xưa, nay là làng Yên Ninh, thị trấn Nếnh, huyện Việt Yên (Bắc Giang).

 

Tiến sĩ người Việt chế tạo robot giúp người xa gia đình bớt cô đơn

Robot Ohmni được phát triển bởi công ty do tiến sĩ người Việt Vũ Duy Thức đồng sáng lập giúp người đi xa có trải nghiệm như sống ở nhà.

 

Ước vọng của tiến sĩ Dược học để người Việt có lá gan khỏe mạnh

Niềm đam mê thôi thúc từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, TS dược học Trần Đức Dũng đã dành 10 năm dài tâm huyết để nghiên cứu về loài dược liệu quý hiếm với mong muốn tạo ra một sản phẩm bảo vệ gan chất lượng cao mang thương hiệu Việt từ chính loại dược liệu quý nơi quê nhà

 

Đạo diễn Trương Nghệ Mưu trở thành tiến sĩ Mỹ danh giá ở tuổi 68

Hình ảnh đạo diễn phim "Hoàng Kim Giáp" nhận bằng tiến sĩ trong lễ tốt nghiệp của đại học Boston Mỹ khiến nhiều người hâm mộ không khỏi bất ngờ.

 

Vi Lệ Thanh