Nhà trai, nhà gái cùng hát đối đáp trong Lễ Chặn đường.

Người Cao Lan ở Bắc Giang tập trung chủ yếu ở 4 huyện: Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam và Yên Thế.  Cũng như các dân tộc khác, dân tộc Cao Lan  có nhiều phong tục, tập quán riêng như: Hát sình ca, các nghi lễ trong ma chay cưới hỏi... Trong đó lễ cưới có phần đặc biệt hơn cả, diễn ra trong hai ngày một đêm với rất nhiều thủ tục và nghi lễ như: Đặt trầu, dạm ngõ, đặt gánh và cuối cùng là lễ rước dâu.

Có thể nói, nét độc đáo nhất trong lễ cưới của người Cao Lan chính là nghi lễ Chặn đường của nhà gái. Khi đoàn đón dâu của nhà trai đến cửa, muốn vào nhà phải biết hát sình ca. Nhà gái cho căng dải lụa ở bậc thang lên nhà để nhà trai đến cổng này phải dừng lại. Bao giờ nhà gái cũng hát trước, khoảng 4 bài, nội dung chào hỏi, sau đó nhà trai hát trả lời, thường là người dẫn đường hát.

Đoàn đón dâu.

Nội dung điệu sình hát trong lễ cưới thường là nhà trai hỏi nhà gái tại sao lại có dây chăng giữa đường, nhà gái thách cưới rồi sao còn chăng dây này. Nhà gái hát trả lời rằng các vị từ mãi xa về đến đây mỏi mệt, đứng lại tạm nghỉ chân, uống nước. Nhà trai đối lại mời nhà gái cùng uống rượu uống trà, uống xong rồi, cất dây đó mở đường cho nhà trai vào nhà cùng uống rượu… đó là những bài có sẵn. Hát qua lại như vậy trong khoảng 1 đến 2 tiếng đồng hồ. 

Từng câu hát sình ca tha thiết như những lời thủ thỉ tâm tình bao trùm không khí vui tươi của đám cưới. Những lời ca mộc mạc mà say đắm trở thành lối hát giao duyên không thể thiếu của các thế hệ người Cao Lan. Và rồi qua những câu sình ca, nhà gái bị thuyết phục sẽ tự động mở đường cho nhà trai vào đón dâu.

Ngày nay, lễ cưới người Cao Lan trên địa bàn tỉnh đã giản lược nhiều nghi thức rườm rà. Trước đây, cô dâu Cao Lan khi về nhà chồng ngày đầu tiên chỉ được ở trong buồng kín không được ra ngoài giao tiếp với mọi người để thể hiện sự lễ phép của nàng dâu mới thì giờ đây cô dâu đã được tự do đi lại và ra mắt mọi người. Tuy nhiên nhiều người Cao Lan vẫn mong muốn duy trì nghi lễ Chặn đường nhằm bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc cũng như lưu truyền những khúc hát sình ca trong thế hệ trẻ.

Lê Thương