Bắc Ninh
Đình Hả - nơi ‘‘phát lệnh’’ khởi nghĩa Yên Thế
 |
|
Tái hiện lễ tế cờ của Đề Nắm tại lễ hội đình Hả. |
Sự kiện tế cờ ở đình Hả đã đóng một dấu son trong lịch sử chống ngoại bang của dân tộc Việt Nam thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Theo các tài liệu, ngày 16- 3-1884, Lương Văn Nắm (Đề Nắm) và nghĩa quân đã làm lễ tế cờ tại đình Hả, qua đó chính thức phát động nhân dân đứng lên đấu tranh chống thực dân Pháp. Với sự kiện này, Đề Nắm đã trở thành thủ lĩnh đầu tiên của phong trào nông dân Yên Thế, bằng tài quân sự thao lược nổi bật, ông đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa trong 8 năm và lập nhiều chiến công, tạo được uy tín và sự ảnh hưởng rộng lớn.
Lương Văn Nắm xuất thân từ một gia đình nông dân người xóm Khủa, làng Hả, sớm nổi tiếng là người tài trí, cơ mưu. Đặc biệt là về tổ chức quân sự, tác chiến, được nhân dân tín nhiệm và ủng hộ. Trước năm 1884, Đề Nắm đã lãnh đạo dân làng Hả chống lại Thanh phỉ. Sau khi giặc đánh chiếm thành Tỉnh Đạo rồi tiến quân lên Thái Nguyên, ông đã cùng nghĩa binh Yên Thế chặn đánh tại Đức Lân, Phú Bình, Thái Nguyên, sau đó về đình Hả làm lễ tế cờ chính thức phát động khởi nghĩa Yên Thế. Năm 1892, sau khi Lương Văn Nắm bị sát hại, Hoàng Hoa Thám lên thay, tiếp tục giương cao ngọn cờ khởi nghĩa đánh đuổi thực dân Pháp trường kỳ suốt 30 năm gian khổ nhưng đầy vẻ vang (1884-1913).
Đình Hả được xây dựng thời Lê (thế kỷ XVII). Tên chữ là "Phúc Thọ Đình" vốn là ngôi đình cổ do nhân dân làng Thế Lộc xưa gồm (thôn Đình Hả, Chấu, Quyên, Đanh) xây dựng để thờ đức Cao Sơn Quý Minh. Năm 1885, khi Pháp chiếm Yên Thế, chúng đã hằn học tàn phá làng Hả và phá đình, chùa làng. Hành động bạo tàn càng khắc sâu lòng căm thù không đội trời của nhân dân với kẻ xâm lược. Trong cuộc hòa hoãn lần thứ nhất, Hoàng Hoa Thám đã trích công quỹ ra giúp dân thuê thợ dựng lại đình và chùa Hả. Vì vậy, đình và chùa Hả hiện nay được xây dựng vào khoảng thời gian này (1894 1895), đặt trên một ngọn đồi thấp nằm giữa 3 thôn (Khủa, Quyên và Lễ). Đình gồm 3 gian 2 chái to, rộng, có 2 giải vũ, có cột đồng trụ và một hậu cung 3 gian. Trong khu di tích nhân dân còn bảo tồn được một khu rừng lim cổ thụ quý giá.
Vào dịp Tết Hàn thực (11- 4 1892), Đề Nắm đã bị thuộc hạ của mình là Đề Sặt phản bội và sát hại bằng thuốc độc. Sau đó ít ngày, Hoàng Hoa Thám đã tiêu diệt Đề Sặt rồi tổ chức lễ tế cờ tại đình Đông (Việt Yên) khôi phục phong trào và tiếp tục lãnh đạo nghĩa quân đứng lên chống Pháp. Cảm phục trước khí phách anh hùng của Lương Văn Nắm, dân làng Hả nhớ ơn, tạc tượng, lập bài vị thờ ông tại đình làng như một vị thành hoàng. Hai câu đối trong Đình ghi: Nhân sinh tự cổ thùy vô tử?/Lưu thủ đan tâm chiếu hãn thanh (Xưa nay hỏi có ai không chết? Hãy để lòng son chiếu sử xanh).
Tại TP Bắc Giang đã có tuyến đường mang tên Lương Văn Nắm nối từ đường Giáp Hải sang đường Lê Lợi. Huyện Tân Yên xây dựng quảng trường Lương Văn Nắm. Năm 1994 di tích đình, chùa Hả được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là di tích lịch sử - văn hóa. Năm 2012, đình Hả là một trong 23 địa điểm thuộc hệ thống di tích Khởi nghĩa Yên Thế được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt.
Ý kiến bạn đọc (0)