Dự hội nghị có đại diện Cục Di sản văn hóa, Viện Khảo cổ học, Bảo tàng Lịch sử quốc gia cùng các nhà nghiên cứu trung ương và địa phương; đại diện một số sở, ngành của tỉnh, lãnh đạo chính quyền và Nhân dân nơi có di tích.

Tiến sĩ Hà Văn Cẩn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học; đồng chí Trương Quang Hải, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh đồng chủ trì hội nghị.

Đồng chí Trương Quang Hải phát biểu tại hội nghị.

Theo báo cáo của Viện Khảo cổ học, kết quả khai quật khảo cổ mở rộng tại chùa Hoành Mô đã xác lập rõ diễn biến địa tầng kéo dài, liên tục qua ba thời kỳ lịch sử, gồm thời Trần, thời Lê Trung Hưng và thời Nguyễn.

Cuộc khai quật đã làm xuất lộ hai lớp kiến trúc chính, trong đó lớp kiến trúc thời Trần là lớp sớm nhất và có giá trị nổi bật, được xác định là kiến trúc trung tâm của di tích. Kiến trúc có bình đồ hình chữ nhật, diện tích khoảng 96m² (12m x 8m); bao quanh là hệ thống sân nền, tạo thành một chỉnh thể kiến trúc hoàn chỉnh với tổng diện tích khoảng 196,5m² (15m x 13,10m).

Một trong những phát hiện quan trọng nhất là hệ thống sân nền lát gạch in hoa chanh. Đây là loại vật liệu kiến trúc cao cấp, thường chỉ được sử dụng tại các công trình trọng điểm của triều đình thời Trần.

Các đại biểu dự hội nghị.

Hệ thống di vật thu được gồm vật liệu kiến trúc, đồ gốm men thời Trần, Lê sơ, Lê Trung Hưng và Nguyễn, phản ánh quá trình tồn tại, tái thiết và biến đổi của di tích qua nhiều giai đoạn lịch sử. 

Đối với địa điểm phế tích chùa Hòn Tháp, kết quả khai quật khảo cổ mở rộng đã làm rõ cấu trúc không gian và sự chuyển biến kiến trúc của một ngôi chùa cổ vùng núi Tây Yên Tử, với sự chồng xếp của hai giai đoạn kiến trúc chính: Thời Lê Trung Hưng và thời Nguyễn.

Hệ thống di vật phát hiện tại chùa Hòn Tháp khá phong phú, gồm đao ngói, gạch thẻ, gạch vuông lát nền, khẳng định đây là một kiến trúc tôn giáo hoàn chỉnh. Bên cạnh đó là các loại bát đĩa men trắng thời Lê Trung Hưng và đặc biệt việc phát hiện mảnh đế bát men ngọc, mảnh lon sành thời Trần đã củng cố giả thuyết chùa Hòn Tháp được khởi dựng từ thời Trần, sau đó được trùng tu lớn vào thời Lê Trung Hưng.

Đáng chú ý, cuộc khai quật còn phát hiện dấu tích tháp đá sa thạch, bên trong có bài vị, minh chứng rõ nét cho chức năng tu hành và thờ tự của các bậc thiền sư, đồng thời khẳng định vị trí của chùa Hòn Tháp trong không gian Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử.

Đại diện các nhà nghiên cứu phát biểu.

Tại hội nghị, các đại biểu, nhà khoa học tập trung thảo luận, phân tích giá trị khoa học của các phát hiện khảo cổ, phương pháp khai quật, bảo quản hiện vật và định hướng nghiên cứu trong thời gian tới.

Các ý kiến thống nhất đánh giá hai địa điểm Hoành Mô và Hòn Tháp là những di tích có giá trị đặc biệt quan trọng, phản ánh rõ dấu tích kiến trúc, di vật và không gian sinh hoạt Phật giáo cổ. Kết quả khai quật đã cung cấp nguồn tư liệu khoa học quý giá, góp phần làm sáng tỏ lịch sử hình thành, phát triển của hệ thống di tích Phật giáo trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, đồng thời bổ sung cứ liệu quan trọng cho nghiên cứu lịch sử, văn hóa vùng Kinh Bắc.

Trên cơ sở đó, các đại biểu đề nghị tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo các ngành chức năng tiếp tục quan tâm khoanh vùng bảo vệ, phối hợp với các cơ quan chuyên môn thực hiện bảo tồn, nghiên cứu sâu đối với hai địa điểm; nghiên cứu lập hồ sơ khoa học xếp hạng di tích, tạo cơ sở pháp lý cho công tác bảo tồn lâu dài và phát huy giá trị di sản gắn với giáo dục truyền thống, phát triển văn hóa - du lịch bền vững, phù hợp với điều kiện thực tiễn địa phương.

Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Trương Quang Hải đánh giá cao tinh thần trách nhiệm và sự phối hợp chặt chẽ giữa Viện Khảo cổ học với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, chính quyền địa phương và các đơn vị liên quan trong quá trình khai quật, nghiên cứu. Đồng chí nhấn mạnh, những kết quả bước đầu đạt được là cơ sở khoa học quan trọng để tiếp tục triển khai công tác bảo tồn di sản văn hóa, góp phần làm giàu thêm kho tàng di sản văn hóa của tỉnh Bắc Ninh.

Đoàn khảo sát đi thực tế tại khu vực khai quật, địa điểm chùa Hoành Mô.

Đồng chí khẳng định, tỉnh Bắc Ninh luôn quan tâm tới công tác khảo cổ gắn với bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Hai địa điểm Hoành Mô và Hòn Tháp có giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa và khoa học, vì vậy việc tổ chức khai quật, nghiên cứu bài bản có ý nghĩa quan trọng trong công tác quản lý, bảo tồn lâu dài.

Đoàn khảo cổ và Viện Khảo cổ học cần sớm hoàn thiện hồ sơ khoa học tại hiện trường, thực hiện lấp hố bảo tồn đúng kỹ thuật; Bảo tàng Bắc Ninh số 1 phối hợp bảo quản hiện vật theo quy định, nghiên cứu đề xuất phương án tu bổ, phục hồi, giám định niên đại di tích. Chính quyền địa phương tăng cường tuyên truyền, khoanh vùng bảo vệ, bảo đảm an toàn khu vực khai quật, làm cơ sở tiếp tục thực hiện công tác thăm dò, khai quật khảo cổ bài bản, hiệu quả, gắn với phát huy giá trị di sản phục vụ phát triển du lịch bền vững.

Bắc Giang: Phát hiện gần 1,3 nghìn di vật khảo cổ tại địa điểm chùa Hoành Mô

BẮC GIANG - Ngày 30/12, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Bắc Giang phối hợp với Viện Khảo cổ học tổ chức hội nghị báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ địa điểm chùa Hoành Mô thuộc tổ dân phố Hoành Sơn, thị trấn Vôi (Lạng Giang).

Bổ sung 5.073 hiện vật khảo cổ có giá trị khoa học về lịch sử, văn hóa tỉnh Bắc Ninh

BẮC NINH - Bắc Ninh là vùng đất được hình thành từ lâu đời gắn liền với nền Văn minh sông Hồng. Việc thăm dò, khai quật khảo cổ học luôn được chú trọng thực hiện để làm sáng tỏ bề dày lịch sử, văn hóa của tỉnh.

Quy hoạch khảo cổ học: Bảo tồn, phát huy giá trị di sản

BẮC NINH - Bắc Ninh đang đẩy mạnh đô thị hóa, công nghiệp hóa, nhiều di tích khảo cổ học có nguy cơ bị xâm hại, thậm chí biến mất vĩnh viễn. Trong bối cảnh đó, việc quy hoạch khảo cổ học càng phải được thực hiện từ sớm, đặt nền tảng cho phát triển bền vững, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển.