Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV: Ngăn chặn việc nhập khẩu công nghệ lạc hậu

Thứ 6: 16:57 ngày 21/11/2025

Tiếp tục chương trình Kỳ họp, sáng 21/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về 2 dự án: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ; Luật Công nghệ cao (sửa đổi).

Quy định chặt chẽ phương pháp thẩm định giá công nghệ

Tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Chuyển giao công nghệ nhằm kiến tạo thị trường khoa học và công nghệ quốc gia, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, việc bổ sung các khái niệm "công nghệ mới" và "công nghệ xanh" tại dự thảo Luật là cần thiết. Tuy nhiên, theo đại biểu, định nghĩa về "công nghệ mới" chưa ứng dụng phổ biến tại Việt Nam, có nguy cơ tạo ra kẽ hở pháp lý cho việc nhập khẩu công nghệ đã lỗi thời trên thế giới. Do đó, đại biểu đề nghị ban soạn thảo xem xét, bổ sung tiêu chí định lượng rõ ràng, yêu cầu công nghệ mới phải đạt trình độ tiên tiến theo chuẩn khu vực hoặc thế giới và "công nghệ xanh" phải dựa trên các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hoặc tiêu chuẩn ISO để bảo đảm tính minh bạch, tránh tùy tiện và kiểm soát chất lượng công nghệ nhập khẩu.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh). (Ảnh: quochoi.vn)

Về bảo đảm giá trị công nghệ góp vốn bằng vốn nhà nước, đại biểu nêu rõ: Quy định định giá công nghệ góp vốn là đột phá, nhưng đối với dự án có sử dụng vốn nhà nước thì việc thẩm định giá trị công nghệ là quan trọng để tránh thất thoát ngân sách và bảo toàn vốn. Vì vậy, ban soạn thảo cần xem xét quy định chi tiết, chặt chẽ về phương pháp thẩm định giá công nghệ, ví dụ ưu tiên phương pháp tiếp cận từ thu nhập hoặc thị trường và tiêu chí năng lực của tổ chức thẩm định giá độc lập, nhằm bảo đảm giá trị công nghệ góp vốn được xác định chính xác, phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý tài chính nhà nước.

Về tính chặt chẽ của cơ chế hậu kiểm, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh: Việc bổ sung cơ chế hậu kiểm đối với trường hợp nhập khẩu máy móc có công nghệ hạn chế, cấm chuyển giao nhưng người nhập khẩu không xác định được công nghệ kèm theo tại khoản 4 Điều 21 dự thảo Luật có nguy cơ bị lợi dụng để né tránh trách nhiệm tuân thủ pháp luật ngay từ đầu. Do đó, đại biểu đề nghị ban soạn thảo xem xét quy định chi tiết và nghiêm ngặt về nghĩa vụ chứng minh và giải trình của doanh nghiệp trong việc không xác định được bản chất công nghệ kèm theo; làm rõ chế tài pháp lý nặng hơn nếu phát hiện hành vi cố ý vi phạm sau hậu kiểm, nhằm ngăn chặn triệt để việc nhập khẩu đối với công nghệ lạc hậu.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên Nguyễn Văn Huy phát biểu.

Cũng quan tâm đến vấn đề góp vốn bằng công nghệ, đại biểu Nguyễn Văn Huy (Hưng Yên) chỉ rõ, việc bổ sung quy định cho phép góp vốn bằng công nghệ không chỉ tạo hành lang pháp lý minh bạch cho hoạt động đổi mới sáng tạo mà còn mở ra cơ chế huy động và chuyển hóa tri thức thành nguồn lực phát triển. Đây là bước hoàn thiện quan trọng để thúc đẩy thị trường khoa học, công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và góp phần xây dựng nền kinh tế số hiện đại.

Dự thảo Luật quy định tổ chức, cá nhân được tự quyết định giá trị công nghệ góp vốn. Đại biểu Nguyễn Văn Huy đề nghị cân nhắc thêm nội dung này vì chưa phù hợp với nguyên tắc định giá tài sản góp vốn tại Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư, đồng thời tiềm ẩn nhiều rủi ro về thổi giá công nghệ, chuyển giá, gây thất thoát tài sản, đặc biệt là trong các dự án có yếu tố nước ngoài. Việc không xác định cơ chế thẩm định giá, trách nhiệm của các bên và tiêu chí đánh giá dễ dẫn đến tranh chấp và ảnh hưởng đến tính minh bạch của thị trường công nghệ. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi quy định tại khoản 2 Điều 8 dự thảo Luật theo hướng là việc định giá công nghệ góp vốn phải do các bên thỏa thuận hoặc thông qua tổ chức định giá độc lập để bảo đảm tính khách quan, minh bạch, phù hợp với pháp luật về sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp và chuyển giao công nghệ. Bên góp vốn phải thực hiện đầy đủ việc bàn giao công nghệ bảo đảm giá trị, hiệu quả công nghệ, đồng thời tuân thủ các nghĩa vụ liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ và thuế.

Góp ý vào dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi), đại biểu Lã Thanh Tân (Hải Phòng) cho biết, Điều 15 dự thảo Luật quy định về doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp công nghệ chiến lược và các chính sách ưu đãi, hỗ trợ với 2 loại hình doanh nghiệp này. Đại biểu đề nghị xem xét bổ sung thêm các nội dung quy định 2 loại hình doanh nghiệp trên có được coi là một loại hình doanh nghiệp khoa học, công nghệ ở trình độ cao không và nếu có thì cần phải có ưu đãi. Các loại hình doanh nghiệp quy định tại Điều 15 có gì khác so với các chính sách đối với doanh nghiệp khoa học, công nghệ và các doanh nghiệp này có phải đăng ký hoạt động hay không. Đại biểu lưu ý, cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát thêm với các luật liên quan để đảm bảo tính thống nhất cũng như tính đặc thù riêng của chính sách ưu đãi đối với từng loại hình doanh nghiệp trên.

Vi phạm hành chính trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo có thể bị phạt đến 2 tỷ đồng

Trước đó, sáng 21/11, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Trí tuệ nhân tạo.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. (Ảnh: quochoi.vn)

Tờ trình dự án Luật do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày nêu rõ, việc xây dựng, ban hành dự án Luật nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước, tạo hành lang pháp lý đột phá cho trí tuệ nhân tạo; kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; quản lý rủi ro, bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền con người và chủ quyền số.

Dự thảo Luật gồm 8 chương, 36 điều, quy định về thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân liên quan và quản lý nhà nước đối với các hoạt động trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam.

Dự thảo Luật cũng quy định về mức độ rủi ro của hệ thống trí tuệ nhân tạo; phân loại và thông báo hệ thống trí tuệ nhân tạo; trách nhiệm minh bạch, gắn nhãn và giải trình; trách nhiệm quản lý và xử lý sự cố trí tuệ nhân tạo; hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro không chấp nhận được; đánh giá sự phù hợp đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao; nghĩa vụ của nhà cung cấp và bên triển khai hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao...

Dự thảo Luật quy định mức phạt tiền tối đa đối với vi phạm hành chính là 2 tỷ đồng đối với tổ chức và 1 tỷ đồng đối với cá nhân. Đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng, mức phạt tiền tối đa có thể lên đến 2% doanh thu của năm trước liền kề của tổ chức đó.

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh: quochoi.vn)

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải (đại diện cơ quan thẩm tra) cho biết, Ủy ban nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo; đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, hoàn thiện quy định về phạm vi điều chỉnh để tránh chồng lấn với các luật hiện hành; nghiên cứu, mở rộng phạm vi điều chỉnh và bổ sung quy định liên quan đến các chủ thể trung gian nhằm bảo đảm quản lý toàn diện chuỗi giá trị trí tuệ nhân tạo và ngăn ngừa rủi ro phát sinh từ hoạt động cung cấp nền tảng, mô hình gốc.