Bắc Ninh
Lênh đênh "gieo chữ" giữa vùng hồ Cấm Sơn
BẮC NINH - Dòng Cấm Sơn khởi nguồn từ tỉnh Lạng Sơn đến xã Sơn Hải và Tân Sơn của tỉnh Bắc Ninh được chặn lại thành hồ giữa lưng chừng núi, trở thành đại công trình thủy nông lớn thứ tư của cả nước. Giữa vùng hồ mênh mông, nhiều khu vực trở thành bán đảo tách biệt khiến đường đến trường của học sinh không hề dễ dàng. Dù vậy, được sự quan tâm của các cấp ủy, chính quyền, nỗ lực của thầy, cô giáo và học sinh, những con chữ nơi đây vẫn đang được gieo trồng và nở hoa từng ngày.
Gian nan đường đến trường
Vượt qua đèo Kạn theo con đường dốc với nhiều khúc cua, chúng tôi đến vùng hồ Cấm Sơn. Mùa này, nước dâng cao, các chòm xóm ngập sâu giữa mênh mang nước. Giao thông cách trở, địa bàn xã rộng, dân cư phân tán, lại bị chia cắt phức tạp bởi lòng hồ, đời sống của đồng bào nơi đây muôn phần khó khăn. Giữa đại ngàn, Trường Tiểu học Sơn Hải nằm kề bên hồ. Để thuận tiện cho học sinh, nhà trường bố trí 5 điểm trường ở gần những ốc đảo chính của các thôn: Đấp, Cầu Sắt, Cổ Vài, Tam Chẽ, Đồng Mậm. Điểm trường xa nhất nằm ở thôn Đồng Mậm, cách điểm chính gần một giờ di chuyển bằng thuyền máy.
 |
|
Học sinh Trường Tiểu học Sơn Hải đi thuyền đến trường. |
Ngược dòng nước bạc, xuyên qua làn sương mờ buổi sớm bao phủ mặt hồ, lách qua nhiều ốc đảo, chúng tôi đến điểm trường lẻ thôn Đồng Mậm. Nằm tựa lưng vào núi Cấm, nhìn ra mặt hồ thoáng rộng, dãy nhà lớp học khang trang vừa được tổ chức của Nhật Bản tài trợ 2 phòng học mới sau bão Yagi năm 2024. Điểm trường chỉ có 35 học sinh. Hằng ngày, các em di chuyển bằng thuyền đi học, không thì sẽ phải ở trọ tại nhà dân xung quanh. Mưa hay nắng, từ tờ mờ sáng, hai chiếc thuyền máy đã trực sẵn ở hai ốc đảo chính khu Suối Khoan và Thùng Thình để đưa học sinh đến trường. Ngoài chiếc cặp sách đeo trên vai, các em còn xách theo hộp cơm được bố mẹ chuẩn bị sẵn để ăn trưa. Cô giáo Luân Thị Thêu, nhà ở phường Chũ tự nguyện vào đây dạy chữ đã được mấy năm bộc bạch: “Không chỉ dạy kiến thức trong sách vở mà chúng tôi luôn gần gũi, lắng nghe và chia sẻ với các em để bọn trẻ mạnh dạn, tự tin. Niềm vui lớn nhất của tôi là được thấy các em đến trường, học tập tiến bộ, từng bước rút ngắn khoảng cách giữa vùng khó khăn với miền xuôi”.
|
Nằm trong vùng hồ Cấm Sơn, xã Sơn Hải và Tân Sơn có hơn 4 nghìn học sinh, trong đó khoảng 400 em thường xuyên phải đi học bằng thuyền. Số còn lại khi mực nước trong lòng hồ dâng cao, các em phải di chuyển bằng thuyền, khi nước rút có thể đi đường bộ. Ở những ốc đảo đông dân cư mới có thuyền máy đưa đón, còn rải rác những đảo nhỏ, các gia đình phải tự chèo thuyền đưa con em đi học. Để con đường tới trường bớt gập ghềnh, tỉnh Bắc Ninh đã bố trí 13 trường học trong vùng hồ Cấm Sơn. |
Đáp lại tấm lòng của thầy cô, học trò rất chăm ngoan, đến trường đều đặn, không bỏ học giữa chừng. Bởi gia đình các em đều thấu hiểu, muốn thoát khỏi khó khăn chỉ có thể bằng con đường vươn lên trong học tập.
Các điểm trường còn lại cũng vậy, dù không xa như Đồng Mậm nhưng nhiều học sinh cũng phải đi bộ xuyên qua những tán rừng mới tới bến để đi thuyền đến trường. Gặp hôm thời tiết xấu, mưa dông bất thường, học trò phải nghỉ học. Tại các điểm trường lẻ, khó ai có thể hình dung lớp học được bố trí theo "chuẩn" nào. Trung bình mỗi lớp có từ 6-15 học sinh nhưng cũng được bố trí phòng học riêng, không phải học lớp ghép nhiều trình độ. Bởi thế, Trường Tiểu học Sơn Hải chỉ có 389 học sinh nhưng được sắp xếp ở 25 lớp để thuận tiện cho các em đến điểm trường gần nhất.
Do có nhiều điểm trường ở vùng quanh co, giao thông khó khăn nên đến nay, cơ sở vật chất của trường vẫn đơn sơ. Trường là một trong số ít cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh chưa đạt chuẩn quốc gia. Năm 2021, UBND huyện Lục Ngạn cũ đã cấp cho nhà trường một chiếc thuyền máy để thuận tiện cho việc tổ chức các hoạt động tập trung. Nhiều cán bộ, giáo viên nhà trường tự nguyện tham gia các khóa học lái thuyền máy để chủ động trong việc di chuyển giữa các điểm trường. Dù cơ sở vật chất nghèo nàn, nhà trường vẫn ưu tiên trang bị bể bơi, huấn luyện kỹ năng bơi giúp học trò thích nghi với môi trường sống.
Vùng hồ Cấm Sơn có khoảng 400 học sinh phải đi học bằng thuyền. Ở những ốc đảo đông dân cư mới có thuyền máy đưa đón, còn ở các đảo nhỏ rải rác trong hồ, các gia đình phải tự chèo thuyền đưa con em tới lớp. Khi mưa gió to, thuyền qua hồ nguy hiểm, các gia đình phải cân nhắc cho con em nghỉ học.
Thắp sáng ước mơ cho học sinh vùng hồ
Để con đường tới trường của học sinh nơi đây bớt gập ghềnh, tỉnh Bắc Ninh đã bố trí 13 trường học trong vùng hồ Cấm Sơn. Riêng xã Sơn Hải có 2 trường: Phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở Sơn Hải và Phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở Hộ Đáp, đều đã được đầu tư xây dựng khang trang, sạch đẹp, trang bị đầy đủ thiết bị giảng dạy hiện đại. Trên địa bàn xã Tân Sơn có đủ loại hình các cấp học từ mầm non đến trung học phổ thông. Hệ thống trường bán trú (thực tế là nội trú) giúp học trò không phải gồng mình chèo thuyền trên lòng hồ mênh mông sóng nước, thay vào đó các em được ăn nghỉ tại trường. Em Lường Thị Hà, học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở Hộ Đáp nói: “Ở đây sinh hoạt thuận tiện vì khu bán trú nằm trong khuôn viên của trường, phòng ở xây dựng khép kín, sạch sẽ. Vì vậy, em và các bạn yên tâm học tập, cuối tuần mới về nhà”.
 |
|
Giờ học của cô và trò tại điểm lẻ Đồng Mậm. |
Giáo viên giảng dạy ở vùng hồ Cấm Sơn đều có chung suy nghĩ, bằng mọi cách phải vận động con em dân tộc thiểu số đến trường. Bản thân thầy cô cũng không ngừng trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng chất lượng giáo dục vùng khó, không để bất cứ học sinh nào phải bỏ lại phía sau trên con đường lĩnh hội tri thức. Nhiều thầy cô tâm sự, những năm học được Ban Giám hiệu phân công dạy lớp 1, giáo viên rất vất vả bởi học trò chưa thông thạo tiếng phổ thông, lại ngại ngần tiếp xúc với người ngoài bản. Để các em hiểu bài giảng, thầy cô phải tự học văn hoá, tiếng nói của người bản địa, chia sẻ với hoàn cảnh của từng trò. Nhiều thầy cô vùng xuôi lên đây công tác lâu đã thành thạo ngôn ngữ của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Dao… Thầy giáo Đinh Văn Sơn, giáo viên Trường Tiểu học Hộ Đáp nói: “Dạy học ở vùng hồ gần 30 năm, phụ huynh coi chúng tôi như con em của bản làng, thường xuyên giúp đỡ để thầy cô thích nghi với cuộc sống miền sơn cước. Đơn giản từ việc sẻ chia với thầy cô từng mớ rau, con cá khi thời tiết xấu, chợ xa, lương thực cạn kiệt”.
Dù điều kiện nhiều thiếu thốn, các thầy cô giáo vùng lòng hồ vẫn cần mẫn bám trường, bám lớp dạy học trò. Nhiều nhà giáo đã gắn bó với những mái trường xa xôi của vùng hồ Cấm Sơn cả chặng đường dài. Chính họ cũng không nghĩ mình đã ở lại đây lâu đến vậy. Đất lạ hoá quê hương, nhiều thầy cô xa quê đã cùng nhau nên duyên vợ chồng, một số giáo viên lập gia đình với người bản địa, càng thêm gắn bó với mảnh đất Sơn Hải, Tân Sơn.
Đồng chí Vi Văn An, Chủ tịch UBND xã Tân Sơn chia sẻ: “Dù còn nhiều khó khăn, nhưng khoảng cách giáo dục giữa vùng hồ Cấm Sơn với các xã dưới đèo đang dần được rút ngắn. Những ngôi trường trong vùng hồ cũng đã có nhiều học sinh giỏi các cấp. Sau khi hoàn thành chương trình tiểu học, nhiều em phấn đấu thi đỗ vào Trường Dân tộc nội trú trung học cơ sở và trung học phổ thông Nguyễn Tất Thành (xã Kiên Lao), để con đường đến trường bớt phần gian nan”.
Phấn khởi hơn là đội ngũ cán bộ, giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn sau khi thực hiện công tác luân chuyển, điều động đã hỗ trợ vùng hồ nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Nhiều giáo viên giỏi, giáo viên cốt cán, Nhà giáo Ưu tú xung phong lên giảng dạy tại vùng hồ Cấm Sơn, góp phần thúc đẩy sự nghiệp giáo dục nơi đây. Năm học 2024-2025, Trường Trung học cơ sở Tân Sơn vinh dự được Chủ tịch UBND tỉnh tặng Bằng khen do có thành tích xuất sắc. Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Sơn Hải, Tân Sơn mong muốn nhà nước tiếp tục quan tâm đầu tư cho sự nghiệp “trồng người"; các trường tiểu học trong khu vực được xây dựng khu nhà bán trú, giúp con đường đến trường của học sinh vùng hồ Cấm Sơn ngày càng rộng mở.
Ý kiến bạn đọc (0)