Cuộc chiến Israel - Iran đã mở ra một chương mới trong lịch sử quân sự hiện đại. Không còn những sư đoàn bộ binh rầm rộ, không còn các trận chiến giáp lá cà - thay vào đó là các trận địa mạng, tên lửa đạn đạo tầm xa, UAV cảm tử, vũ khí thông minh và hệ thống phòng thủ tự động. Như ông Yuval Steinitz, Chủ tịch Tập đoàn công nghệ quốc phòng Rafael của Israel, nhận định: “Khoảng cách công nghệ là yếu tố mang tính quyết định của kết cục cuộc chiến”.

Hệ thống Iron Dome của Israel khai hỏa chặn rocket của Hamas nhằm vào thành phố Ashkelon.

Ngay cả khi Israel và Iran cùng sử dụng các máy bay chiến đấu có tuổi đời vài chục năm, ưu thế công nghệ của Israel thể hiện ở hệ thống trang bị trên những khí tài cũ kỹ ấy: Radar thế hệ mới, vũ khí chính xác cao, trí tuệ nhân tạo hỗ trợ tác chiến và khả năng tích hợp với hệ thống phòng không đa tầng.

Dù đã có tuổi đời hàng chục năm, các máy bay F-16 của Israel vẫn tham gia vào các cuộc không kích nhằm vào Iran trong chiến dịch "Sư tử Trỗi dậy" hồi tháng 6 năm nay. Không quân Israel sở hữu 3 phi đội F-16 phiên bản C và D, bên cạnh khoảng 100 chiếc F-16I Sufa hiện đại hơn, được trang bị thùng nhiên liệu bổ sung gắn liền với thân máy bay, giúp tăng đáng kể tầm bay. Các máy bay F-16 đời cũ đã có thể bay tới Iran mà không cần tiếp nhiên liệu giữa chừng, qua đó giúp đội máy bay tiếp dầu của không quân tập trung phục vụ các tiêm kích khác.

Không hệ thống nào đại diện cho sức mạnh phòng thủ Israel rõ ràng hơn hệ thống phòng thủ Iron Dome (Vòm Sắt) - “ngôi sao” phòng không từ năm 2011, từng nhiều lần cứu mạng hàng trăm nghìn dân thường khỏi rocket và UAV từ Gaza, Liban, Yemen. Trong cuộc chiến với Iran, Iron Dome tiếp tục chứng minh hiệu quả vượt trội khi đánh chặn hàng loạt UAV và tên lửa hành trình của Iran.

Tuy nhiên, tương lai có thể sẽ gọi tên một cái tên mới: Iron Beam (Tia Sắt) - hệ thống phòng thủ sử dụng vũ khí laze. Được Rafael phát triển, Iron Beam đã chứng minh năng lực thực chiến khi bắn hạ gần 100 UAV trong các cuộc tấn công từ Hezbollah và Iran. Với tốc độ ánh sáng, chùm tia laser của Iron Beam có thể tiêu diệt mục tiêu chỉ vài giây sau khi được phóng đi - thậm chí ngay khi mục tiêu vẫn còn trong không phận đối phương. Đây là lợi thế chiến lược lớn so với các tên lửa đánh chặn truyền thống. Với chi phí vận hành chỉ khoảng 3 USD mỗi phát, so với 100 nghìn USD của một tên lửa đánh chặn truyền thống, hệ thống này được đánh giá là "bước đột phá lịch sử".

Israel đang sở hữu hệ thống phòng không nhiều tầng - Iron Dome tầm ngắn, David’s Sling tầm trung và Arrow 3 ở tầng cao ngoài khí quyển. Trong đợt tấn công gần đây nhất từ Iran, hơn 550 tên lửa đạn đạo đã bị chặn đứng. Tỷ lệ đánh chặn các mục tiêu trên không của Israel đạt mức chưa từng có - 1.100 UAV phóng sang chỉ 1 chiếc trúng mục tiêu dân sự, còn lại bị tiêu diệt bởi Iron Dome và chiến đấu cơ với tên lửa Python.

Sự vượt trội công nghệ không chỉ diễn ra trên mặt đất hay bầu trời, mà còn ở không gian. Hệ thống vệ tinh trinh sát Ofek, vệ tinh do thám Eros, và vệ tinh liên lạc mới Dror 1 là những “mắt thần” của Israel, giúp theo dõi, phân tích và phản ứng theo thời gian thực trước mọi động thái từ Iran và lực lượng Houthi ở Yemen.

Các vệ tinh này có khả năng chụp và phân tích hàng chục triệu km² mỗi ngày, cho phép Israel giám sát chiến thuật, dự báo hành động của đối phương, điều chỉnh đường bay tấn công và đánh giá hiệu quả tác chiến gần như tức thì. Việc tự chủ hoàn toàn vệ tinh còn giúp Israel tránh phụ thuộc và giảm nguy cơ do thám từ bên ngoài.

Trong bối cảnh quốc tế ngày càng phức tạp, năng lực vệ tinh không chỉ là yếu tố quân sự mà còn mang tính chiến lược quốc gia, bảo đảm khả năng liên lạc độc lập và kiểm soát không gian thông tin.

Không thể không nhắc đến cuộc cách mạng đang diễn ra âm thầm nhưng sâu sắc: Sự kết hợp giữa con người và máy móc trong chiến tranh. Trên khắp các mặt trận mà Israel đang triển khai, từ phòng không đến không chiến, từ chỉ huy đến tác chiến, sự phối hợp giữa người lính và hệ thống tự động không còn là tương lai, mà là hiện thực sống động.

Khái niệm MUMT - Manned - Unmanned Teaming mô tả mô hình hợp tác giữa người và robot, nơi cả hai cùng chia sẻ trách nhiệm và ra quyết định. Ví dụ như trong Iron Dome, dù hệ thống có thể tự động phát hiện và phản ứng, người điều hành vẫn giữ quyền phê duyệt khai hỏa - minh chứng cho sự kết hợp giữa tốc độ máy móc và trực giác chiến thuật của con người.

Các UAV không còn là công cụ bay độc lập, mà trở thành “đồng đội trung thành” - thực hiện trinh sát, gây nhiễu, thu hút tên lửa và thậm chí thực hiện tấn công thay cho phi công, giảm rủi ro sinh mạng.

Hệ thống phòng thủ “Iron Beam” của Israel.

Ngành công nghệ quốc phòng Israel đang trải qua cuộc chuyển mình lớn. Trong khi các tập đoàn quốc phòng truyền thống vẫn sản xuất các hệ thống vũ khí quan trọng như máy bay chiến đấu hay tên lửa tối tân, một hệ sinh thái mới gồm các công ty khởi nghiệp (startup) nhanh nhạy và sáng tạo đang lấp đầy những khoảng trống chiến lược, thúc đẩy sự thay đổi mang tính cách mạng trong những lĩnh vực then chốt và có tác động cao. Sự đột phá này được thúc đẩy bởi những tiến bộ công nghệ vượt bậc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), robot, hệ thống tự hành, công nghệ nano và nhiều lĩnh vực khác. Những công nghệ này đang viết lại luật chơi trên chiến trường - cho phép các cuộc tấn công phối hợp, chính xác và sát thương hơn - đồng thời cũng khiến các mối đe dọa trở nên phổ biến hơn.

Israel đang ở một vị thế đặc biệt mạnh mẽ. Israel vốn đã là một quốc gia dẫn đầu thế giới về công nghệ quốc phòng - với thành tích đã được kiểm chứng trong các lĩnh vực như phòng không, hệ thống không người lái, chiến tranh mạng và vũ khí tiên tiến. Các hệ thống của Israel đã chứng minh tính hiệu quả vượt trội và được các quốc gia săn đón, với kim ngạch xuất khẩu quốc phòng đạt mức kỷ lục trong những năm gần đây.

Cuộc chiến Israel - Iran chứng minh rằng sở hữu công nghệ hiện đại là cần thiết, nhưng chưa đủ. Yếu tố mang tính quyết định là khả năng tích hợp công nghệ ấy vào một hệ sinh thái quân sự hiệu quả, nơi con người và máy móc hoạt động như một thực thể duy nhất – hiểu nhau, tin nhau và cùng nhau chiến thắng.

Tương lai không còn là cuộc đua vũ trang truyền thống, mà là cuộc đua về hợp tác người - máy thông minh, đạo đức và hiệu quả. Israel, với hệ thống phòng không laser, vệ tinh độc lập và triết lý chiến tranh người - máy sâu sắc, đang định hình một chuẩn mực mới cho chiến tranh hiện đại.

Chiến tranh hiện đại là chiến tranh công nghệ. Nhưng chiến thắng hiện đại lại thuộc về những ai biết cách kết hợp sức mạnh công nghệ với trí tuệ con người - một cách linh hoạt, có trách nhiệm và chiến lược.

Liên minh châu Âu triển khai hệ thống kiểm soát sinh trắc học mới

Liên minh châu Âu (EU) sẽ chính thức khởi động hệ thống kiểm soát xuất nhập cảnh tự động bằng dữ liệu sinh trắc học (Entry/Exit System - EES) từ ngày 12/10 tới.

Nỗ lực đối thoại vì hòa bình

Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov vừa có cuộc hội đàm quan trọng với người đồng cấp Mỹ Marco Rubio về cuộc khủng hoảng Ukraine, bên lề khóa họp 80 Đại hội đồng Liên hợp quốc.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc nhấn mạnh việc bảo đảm con người kiểm soát AI

"Số phận của nhân loại không thể bị phó mặc cho một thuật toán. Con người phải luôn giữ quyền quyết định đối với các quyết định sinh tử".