Cái chết của thủ lĩnh Nasrallah không chỉ là cú sốc tinh thần đối với nội bộ Hezbollah, mà còn là dấu mốc của một thời kỳ suy tàn chưa từng có của lực lượng này. Sau nhiều năm được xem là "quân bài chiến lược" của Iran trong khu vực, Hezbollah bị Israel đánh bật khỏi thế thượng phong bằng các chiến dịch quân sự chính xác và dai dẳng, đặc biệt trong cuộc chiến năm 2024.

Hàng nghìn người tham dự lễ tưởng niệm một năm ngày mất của thủ lĩnh Hezbollah - Hassan Nasrallah. Ảnh: Tehran Times.

Việc chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad sụp đổ tại Syria - đồng minh chiến lược và là hành lang hậu cần của Hezbollah - cùng với sự suy yếu của "trục kháng chiến" Shiite, đã khiến tổ chức này mất đi chiều sâu địa chính trị. Trong đất nước Liban, Hezbollah cũng đối mặt với áp lực chưa từng có khi chính quyền mới tại Liban kiên quyết theo đuổi con đường tái lập chủ quyền quốc gia, bao gồm cả yêu cầu then chốt: giải giáp lực lượng dân quân ngoài nhà nước.

Hôm 27/9 vừa qua, lễ tưởng niệm một năm ngày mất của Nasrallah diễn ra tại nhiều địa điểm trọng yếu trên khắp Liban. Dù mang danh nghĩa tưởng nhớ, chuỗi sự kiện lại trở thành dịp để Hezbollah phô trương sức mạnh, khẳng định tinh thần "kháng chiến" vẫn còn nguyên vẹn.

Tổng Thư ký đương nhiệm Naim Qassem tuyên bố rõ ràng rằng tổ chức sẽ "không bao giờ từ bỏ vũ khí", bất chấp sức ép từ quốc tế và chính quyền Beirut. Đám đông người ủng hộ đáp lại bằng khẩu hiệu quen thuộc: “Có mặt theo lệnh của Nasrallah!”, thể hiện rằng hình ảnh vị thủ lĩnh quá cố vẫn là biểu tượng dẫn đường cho Hezbollah.

Dù bị đánh giá là suy yếu nghiêm trọng - với 5.000 chiến binh thiệt mạng, 13.000 người bị thương và 80% kho vũ khí bị phá hủy - Hezbollah vẫn không sụp đổ. Ngược lại, sau lệnh ngừng bắn vào tháng 11/2024, tổ chức này chuyển sang chiến lược phục hồi dài hơi: tái cơ cấu tổ chức, tuyển mộ lực lượng mới, mở lại các tuyến buôn lậu qua biển và không phận, đồng thời củng cố nguồn tài chính từ mạng lưới toàn cầu.

Báo cáo cho biết Hezbollah đã chi tới 1 tỷ USD để hỗ trợ các thành viên và gia đình chịu thiệt hại sau chiến tranh. Tài chính đến từ các kênh không chính thống tại Nam Mỹ, châu Âu và châu Phi - một hệ thống mà Israel đang cố gắng phong tỏa bằng các biện pháp trừng phạt và hợp tác quốc tế.

Sự thực dụng mới đang hình thành trong cách tiếp cận của Hezbollah. Trên chiến trường, tổ chức này tạm thời không đáp trả các cuộc không kích của Israel, chỉ giới hạn ở các tuyên bố lên án và "kiềm chế chiến thuật". Trong nội bộ chính trị Liban, Hezbollah chọn cách không đối đầu trực tiếp mà sử dụng "chiến thuật vắng mặt" trong các cuộc họp nội các để tránh leo thang căng thẳng.

Tuy nhiên, bản chất cốt lõi vẫn không thay đổi: Hezbollah không từ bỏ vũ khí, cũng không chấp nhận chuyển giao quyền kiểm soát cho nhà nước. Cái gọi là "chiến lược phòng thủ chung" mà họ sẵn sàng thảo luận thực chất chỉ là chiến thuật trì hoãn.

Nhà nghiên cứu Tal Beeri thuộc Trung tâm Giáo dục và Nghiên cứu Alma nhấn mạnh rằng mặc dù chịu tổn thất, Hezbollah vẫn có năng lực nhất định - điều này làm cho việc giải giáp hoàn toàn trở nên khó khăn hơn vì tổ chức vẫn có “công cụ” để giữ vũ khí.

Hiện tại, quân đội Liban chỉ hoạt động hạn chế ở miền Nam, tránh đối đầu với Hezbollah và chủ yếu tập trung thu gom vũ khí trong các trại tị nạn Palestine - chủ yếu từ lực lượng Fatah, theo thỏa thuận với ông Mahmoud Abbas từ tháng 5/2025.

Việc giải giáp được xem là vấn đề sống còn đối với Hezbollah, tổ chức vẫn trình bày lập trường nhất quán: không từ bỏ vũ khí, vốn được xem là nền tảng sức mạnh đối nội và đối ngoại. Tổng Thư ký Qassem nhấn mạnh, vũ khí của Hezbollah là “thiết yếu cho việc bảo vệ Liban” và sẽ không thảo luận giải giáp cho đến khi Israel đáp ứng các điều kiện: rút hoàn toàn khỏi 5 điểm tranh chấp biên giới; chấm dứt các cuộc tấn công; trả tự do cho tù nhân Liban; và tái thiết các ngôi làng bị tàn phá.

Chính phủ mới tại Beirut ban đầu cam kết giải giáp toàn bộ lực lượng dân quân, bao gồm Hezbollah - điều kiện then chốt để nhận viện trợ từ phương Tây và các nước Arập. Nhưng khi đối mặt với thực tế chính trị và mối lo nội chiến, chính quyền Tổng thống Joseph Aoun dần chuyển hướng sang một lập trường "thỏa hiệp": không giải giáp ngay, mà tìm cách “kiềm chế” và “đóng băng” hoạt động vũ trang.

Mô hình này được cho là lấy cảm hứng từ Gaza - nơi Hamas vẫn tìm cách giữ được vũ khí bằng cách hợp thức hóa các tay súng thành lực lượng an ninh nội địa sau này. Tuy nhiên, mô hình Gaza khiến Hamas mất 53% lãnh thổ và quyền kiểm soát các cửa khẩu biên giới, khiến khả năng tái vũ trang bị hạn chế nghiêm trọng. Trong khi đó, Israel vẫn kiểm soát các đồi cao tại Liban nhìn xuống lãnh thổ của mình, nhưng lại không kiểm soát các cửa khẩu của Liban - buộc Israel phải đóng vai trò "cảnh sát", thực hiện các cuộc tấn công nhằm vào Hezbollah.

Lực lượng Hezbollah. Ảnh: Reuters.

Nếu Tổng thống Aoun muốn áp dụng mô hình Gaza, ông sẽ phải từ bỏ 5 quả đồi chiến lược tại Liban mà Israel đã tuyên bố là khu vực quân sự đóng.

Thông điệp của Israel dành cho Hamas và Hezbollah rất rõ ràng: Nếu muốn giữ vũ khí, hãy chấp nhận mất lãnh thổ; nếu muốn lấy lại đất, hãy giao nộp vũ khí. Câu chuyện tuyên truyền của Hezbollah – rằng vũ khí là để “giải phóng lãnh thổ” - chỉ đứng vững khi vừa giữ vũ khí, vừa lấy lại đất.

Hezbollah đã, đang và sẽ tiếp tục là bài toán nan giải đối với cả Liban lẫn Israel. Tổ chức này tồn tại trong một không gian chính trị mập mờ - không phải là một tổ chức nhà nước, cũng không hoàn toàn là phi nhà nước – mà như một "quyền lực ngầm", hoạt động trong lòng quốc gia nhưng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ bên ngoài. Việc Hezbollah giữ thái độ im lặng và mơ hồ về quá trình giải giáp khiến các đối thủ của họ - đặc biệt là Israel - ngày càng lo ngại. Chính sự mập mờ ấy khiến các nhà hoạch định chính sách tại Mỹ và Israel khó lòng đoán định bước đi tiếp theo của tổ chức này.

Hanin Ghaddar - Nhà nghiên cứu tại Washington Institute for Near East Policy cho rằng: “Việc giải giáp Hezbollah là điều không thể tránh khỏi. Nếu nhà nước Liban không giải giáp nhóm này, thì Israel sẽ làm điều đó bằng vũ lực”.

Không phải ngẫu nhiên mà những phát ngôn gần đây của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, những tiết lộ từ các nguồn tin tình báo Mỹ, và các quan chức cấp cao của Iran đều cho thấy một điểm chung: Hezbollah vẫn là nhân tố ảnh hưởng sâu rộng nhất trong các phương trình quyền lực của khu vực.

Câu hỏi đặt ra là: Liệu Liban có thể thực hiện giấc mơ chủ quyền nếu vẫn để một lực lượng dân quân có vũ trang tồn tại song song với nhà nước? Và liệu Israel có đủ thời gian và năng lực để ngăn chặn chu kỳ tái cấu trúc và leo thang của Hezbollah? Câu trả lời, có lẽ, sẽ được viết tiếp trong bóng tối - nơi Hezbollah đang tái sinh một cách âm thầm, mang theo những diễn biến khó lường tại Trung Đông.

Ngọn hải đăng toàn cầu

Ngày 24/10/2025 đánh dấu kỷ niệm 80 năm thành lập Liên hợp quốc (LHQ) – tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh, ra đời sau Chiến tranh Thế giới thứ hai với sứ mệnh cao cả: đưa nhân loại thoát khỏi tro tàn chiến tranh, hướng tới một thế giới hòa bình, phát triển và thịnh vượng.

Trung Quốc đề ra các mục tiêu cho Kế hoạch 5 năm lần thứ 15

Trung Quốc đề ra các mục tiêu chủ yếu về phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ Kế hoạch 5 năm lần thứ 15, thu được đột phá mới, trình độ văn minh xã hội, chất lượng sống nhân dân được nâng cao.

Trang sức bị trộm tại Bảo tàng Louvre ước tính trị giá 102 triệu USD

Cảnh sát Pháp đang khẩn trương truy bắt nhóm tội phạm đã đánh cắp những món trang sức hoàng gia khỏi Bảo tàng Louvre ở Paris. Tổng giá trị số báu vật bị lấy đi ước tính hơn 102 triệu USD.