Điểm dừng đầu tiên của ông Trump là Israel, nơi ông chỉ lưu lại khoảng 5 giờ đồng hồ - một trong những chuyến thăm ngắn nhất từ trước đến nay của một nguyên thủ Mỹ tới quốc gia này. Chuyến thăm diễn ra ngay sau khi thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas chính thức có hiệu lực. Hamas đã trả tự do những con tin cuối cùng của Israel, đổi lại phía Israel cũng trả tự do cho hàng nghìn tù nhân Palestine. Đây là giai đoạn đầu tiên của kế hoạch hòa bình 20 điểm do chính ông Trump đề xuất và có vài trò trung gian của Ai Cập, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và các nhà lãnh đạo ký Thỏa thuận hòa bình Trump, chấm dứt chiến sự ở Gaza, ngày 13/10. Ảnh: DAP

Trong quỹ thời gian ngắn ngủi ấy, ông đã có cuộc gặp riêng với Thủ tướng Benjamin Netanyahu - đây là lần gặp thứ năm giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai đầu năm nay. Tổng thống Mỹ cũng có một bài phát biểu đáng chú ý trước Quốc hội Israel. Ngoài ra, ông cũng có cuộc gặp mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc với nhiều gia đình các con tin Israel đã thiệt mạng và vừa được trả tự do để lại nhiều cảm xúc lắng đọng.

Trong bài phát biểu tại Quốc hội Israel, ông Trump kêu gọi Israel chuyển sang “một chiến thắng mang tính chiến lược lâu dài hơn", đó là hòa bình thông qua ngoại giao. Ông nhấn mạnh nếu Israel tiếp tục cuộc chiến kéo dài nhiều năm nữa, “mọi thứ sẽ trở nên tồi tệ và căng thẳng đang leo thang”.

Ông Trump cũng kêu gọi người Palestine từ bỏ bạo lực vũ trang để tập trung vào phát triển con người và tái thiết vùng đất của họ. Đáng chú ý, ông Trump cũng công khai ủng hộ việc ân xá cho Thủ tướng Netanyahu – một động thái mang tính chính trị cao, gửi thông điệp rõ ràng tới cả trong nước lẫn cộng đồng quốc tế về sự ủng hộ cá nhân của ông dành cho nhà lãnh đạo Israel.

Ngay sau khi rời Israel, phái đoàn Mỹ tiếp tục bay tới Ai Cập để cùng Tổng thống Abdel Fattah el-Sissi đồng chủ trì hội nghị thượng đỉnh quốc tế về tương lai Gaza diễn ra tại Sharm el-Sheikh vào tối cùng ngày. Sự xuất hiện của Tổng thống Mỹ tại hội nghị đã khẳng định vai trò trung tâm mà Washington muốn đảm nhận trong việc định hình trật tự hòa bình mới tại Trung Đông.

“Hội nghị vì Hòa bình” - quy tụ lãnh đạo của hơn 20 quốc gia tham dự, với mục tiêu chính là chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hơn 2 năm giữa Israel và Hamas tại Dải Gaza. Tại hội nghị, Tổng thống Trump cùng với các bên trung gian là Ai Cập, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ đã ký kết một văn kiện chấm dứt chiến sự tại Dải Gaza, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực kiến tạo hòa bình khu vực. Tuyên bố nhấn mạnh cam kết của các bên trong việc thực thi thỏa thuận hòa bình của ông Trump theo cách bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định và cơ hội cho mọi dân tộc trong khu vực, bao gồm cả người Palestine và người Israel; nhấn mạnh rằng nền hòa bình lâu dài là nền hòa bình trong đó cả người Palestine và người Israel đều có thể phát triển, với các quyền con người cơ bản được bảo vệ, an ninh được bảo đảm và nhân phẩm được tôn trọng. Các nhà lãnh đạo cùng thể hiện quyết tâm xóa bỏ chủ nghĩa cực đoan và tư tưởng cực đoan dưới mọi hình thức; cam kết giải quyết các tranh chấp trong tương lai thông qua con đường ngoại giao và thương lượng, thay vì sử dụng vũ lực hay kéo dài xung đột.

Trước khi đặt bút ký, ông Trump mô tả văn kiện này là "rất toàn diện", đồng thời nhấn mạnh rằng tài liệu sẽ đặt ra các quy tắc và định hướng cho tương lai của Dải Gaza. Trong khi đó, Tổng thống Ai Cập nhấn mạnh rằng giải pháp hai nhà nước là con đường duy nhất để người Palestine và người Israel đạt được nguyện vọng và sống trong hòa bình.

Tổng thống Donald Trump lên máy bay rời Mỹ để tới Trung Đông.

Ngay tại hội nghị, Tổng thống Trump đã có cuộc gặp đầu tiên sau 8 năm với Tổng thống Chính quyền Palestine (PA) Mahmoud Abbas - một bước đi quan trọng trong khuôn khổ đề xuất chuyển giao quyền kiểm soát Dải Gaza. Trong một khoảnh khắc được truyền thông chú ý, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã tháp tùng ông Abbas lên bục để gặp ông Trump. Hai nhà lãnh đạo trò chuyện ngắn trước khi ông Trump nắm tay ông Abbas và giơ ngón cái thể hiện sự ủng hộ trước ống kính máy ảnh.

Mặc dù được xem là động thái tích cực, hội nghị vấp phải những giới hạn đáng kể. Cả Israel và Hamas đều không tham dự hội nghị - Hamas không được mời trực tiếp, còn Thủ tướng Netanyahu từ chối vào phút chót, viện cớ trùng lễ Do Thái Simchat Torah. Tuy nhiên, theo nhiều nguồn tin khu vực, quyết định này xuất phát từ áp lực ngoại giao khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ T. Erdogan tuyên bố sẽ không hạ cánh máy bay xuống Sharm el-Sheikh nếu ông Netanyahu có mặt. Do đó, các cuộc đàm phán tiếp tục được triển khai thông qua các kênh trung gian như Qatar và Ai Cập.

Điều này đặt ra câu hỏi lớn: Làm sao có thể đạt được hòa bình nếu các bên xung đột chính lại vắng mặt trên bàn đàm phán? Dù hội nghị nhấn mạnh vào vấn đề tái thiết Gaza và triển khai mô hình quản trị không có sự tham gia của Hamas, nhiều chi tiết quan trọng vẫn còn mơ hồ - bao gồm lực lượng an ninh sẽ kiểm soát Gaza, vai trò chính trị của Chính quyền Palestine, và lộ trình rút quân của Israel.

Giáo sư Aaron David Miller, chuyên gia cao cấp tại Viện Carnegie về Hòa bình quốc tế, cho rằng: “Sáng kiến của Tổng thống Trump phản ánh sự quay trở lại vai trò trung gian chủ động của Mỹ tại Trung Đông - một điều đã phai nhạt trong những năm gần đây. Tuy nhiên, việc thiếu vắng các bên trực tiếp trong xung đột như Hamas và Israel tại hội nghị đặt ra nghi ngờ về hiệu quả dài hạn của thỏa thuận".

Trong ngắn hạn (vài tuần đến vài tháng), cơ hội duy trì lệnh ngừng bắn và hoàn tất trao đổi con tin là khá cao (hiện Hamas vẫn còn nắm giữ hơn 20 thi thể các con tin), bởi đây là những điều khoản dễ đạt được nhất. Trong trung hạn (từ 6 đến 8 tháng), triển vọng trở nên phức tạp hơn: Công tác tái thiết có thể bắt đầu, nhưng quá trình phi quân sự hóa và chuyển đổi quản trị sẽ gặp trở ngại chính trị. Ở giai đoạn dài hạn (sau 18 tháng), khả năng thành công giảm mạnh khi việc duy trì ổn định, hòa giải phe phái, bảo đảm công lý và duy trì dòng tài chính trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

“Vấn đề lớn nhất hiện nay là câu hỏi ai sẽ quản lý Gaza trong giai đoạn hậu xung đột. Nếu không có một lực lượng được đồng thuận bởi cả khu vực và người dân Palestine, thì nguy cơ tái diễn bạo lực là rất cao", đó là nhận định của Robert Malley, cựu Đặc phái viên Mỹ về Iran và chuyên gia về Trung Đông.

Dù còn nhiều hoài nghi, hội nghị Sharm el-Sheikh được xem là nỗ lực nghiêm túc đầu tiên nhằm hệ thống hóa thỏa thuận ngừng bắn và đặt nền tảng cho một khuôn khổ ngoại giao lâu dài.

Chuyến đi của Tổng thống Trump và hội nghị quốc tế lần này được xem là nỗ lực có tổ chức đầu tiên nhằm thiết lập một khung hòa bình mới cho Trung Đông. Tuy nhiên, thử thách thực sự nằm ở khâu thực hiện, ở cách cộng đồng quốc tế, Israel, các lực lượng Palestine và các quốc gia khu vực cùng đàm phán, thỏa hiệp và kiên định, cùng với đó là một cơ chế giảm sát có hiệu quả. Nếu không kế hoạch có thể chỉ tạo ra kết quả ngắn hạn mà không mang lại thay đổi lâu dài.

Việt Nam tham gia cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO

Bằng việc tham gia MPIA, Việt Nam không chỉ bảo vệ lợi ích của mình mà còn chung tay cùng cộng đồng quốc tế củng cố nền tảng của hệ thống WTO.

Tổng thống Donald Trump công bố kế hoạch gặp gỡ thượng đỉnh với Tổng thống Putin

Sau cuộc điện đàm dài với Tổng thống Vladimir Putin, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố kế hoạch tổ chức một hội nghị thượng đỉnh với người đồng cấp Liên bang Nga tại Budapest (Hungary).

Phát huy vai trò Không liên kết, đóng góp tích cực cho hòa bình, hợp tác và phát triển

Khẳng định luôn đoàn kết, ủng hộ các thành viên Không liên kết vì lợi ích chung, Việt Nam kêu gọi Phong trào Không liên kết củng cố đoàn kết, đổi mới hoạt động và phát huy vai trò, đóng góp tích cực cho hòa bình, hợp tác và phát triển trên thế giới.