Vi phạm trong lựa chọn tư vấn

Theo kết luận thanh tra, dự án Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2 tại tỉnh Hà Nam được chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án Y tế trọng điểm trình và được Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài để lập dự án vào năm 2014.

Dự án Bệnh viện Bạch Mai cơ sở 2.

Qua thanh tra cho thấy, năm 2014, Bộ trưởng Bộ Y tế và Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm khi đó đã "vi phạm nghiêm trọng quy định về đấu thầu với mục đích chọn ra đúng đơn vị tư vấn nước ngoài đã được xác định từ trước”.

Tại tờ trình, Ban Quản lý dự án Y tế trọng điểm nêu: "Công trình xây dựng phải được đầu tư thiết kế và xây dựng với những giải pháp kiến trúc linh hoạt cùng những vật liệu mới phù hợp với sự tiến bộ của trang thiết bị ngày càng nhiều về chủng loại và hiện đại về công nghệ; do vậy, các đơn vị tư vấn xây dựng trong nước không đảm bảo yêu cầu mà cần thiết phải thuê tư vấn nước ngoài để thực hiện dự án".

Tuy nhiên, chủ đầu tư lại không cung cấp được tài liệu chứng minh khẳng định "các đơn vị tư vấn xây dựng trong nước không đảm bảo yêu cầu mà cần thiết phải thuê tư vấn nước ngoài để thực hiện dự án". Trong khi trên thực tế, từ trước đó, có đơn vị tư vấn trong nước đã thực hiện tư vấn lập dự án, tư vấn thiết kế kỹ thuật thi công - dự toán công trình với quy mô giường bệnh lớn hơn.

Thanh tra Chính phủ nhận định, Giám đốc Ban Quản lý dự án Y tế trọng điểm trình phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài để lập dự án, nhưng tại Quyết định số 996 ngày 21/3/2014, Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt thêm cả chủ trương thuê tư vấn nước ngoài thiết kế 2 dự án khi không có đề xuất và ở thời điểm 2 dự án còn chưa được phê duyệt.

Sau đó, trong Thông báo số 417 ngày 9/5/2014, Bộ trưởng Bộ Y tế có ý kiến chỉ đạo xác định Công ty VK Group (Vương quốc Bỉ) là đơn vị tư vấn lập dự án khi chưa tổ chức lựa chọn nhà thầu.

"Như vậy, việc trình, phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài lập dự án mang tính chủ quan, cố ý lựa chọn tư vấn nước ngoài là Công ty VK Group khi chưa đánh giá khả năng đáp ứng điều kiện về năng lực, kinh nghiệm của tư vấn trong nước, vi phạm nghiêm trọng các quy định của pháp luật về đấu thầu và quy chế thuê tư vấn nước ngoài trong hoạt động xây dựng tại Việt Nam. Trách nhiệm thuộc về Bộ trưởng Bộ Y tế, Giám đốc Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm, Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế và các đơn vị, cá nhân trực tiếp có liên quan", Thanh tra Chính phủ kết luận.

Cơ quan thanh tra cũng nhận định, việc trình, phê duyệt kế hoạch tuyển chọn phương án thiết kế kiến trúc có dấu hiệu thiếu trung thực, không minh bạch, cố ý lựa chọn Công ty VK Group là đơn vị tư vấn nước ngoài tham gia đề xuất các phương án thiết kế kiến trúc để tuyển chọn trong khi không đủ cơ sở khẳng định đơn vị được chọn đáp ứng và các đơn vị tư vấn trong nước không đáp ứng điều kiện về năng lực, kinh nghiệm.

Việc này vi phạm nghiêm trọng các quy định tại Thông tư số 23/2009 của Bộ Xây dựng và quy chế thuê tư vấn nước ngoài trong hoạt động xây dựng ở Việt Nam.

Vi phạm các quy định của pháp luật về đấu thầu

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cho rằng, đã có nhiều vi phạm, sai phạm xảy ra ở các khâu thực hiện 4 gói thầu tư vấn nước ngoài (TV4/2014, TV5/2014, TVBM-04 và TVVĐ-04).

Điển hình và xuyên suốt trong quá trình triển khai, Bộ trưởng Bộ Y tế, Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm và các đơn vị, cá nhân trực tiếp tham gia đã cố ý làm trái, vi phạm các quy định của pháp luật về đấu thầu khi phân chia gói thầu không căn cứ vào tính kỹ thuật, trình tự thực hiện và tính đồng bộ của dự án; đưa vào tên cụ thể của nhà thầu tư vấn nước ngoài khi trình, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu.

Bộ trưởng Bộ Y tế, Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm và các đơn vị, cá nhân trực tiếp tham gia đã xây dựng tên và nội dung của gói thầu theo hướng thu hẹp phạm vi công việc tư vấn (khi chỉ thực hiện thiết kế kiến trúc với gói thầu TVBM-04 và TVVĐ-04, là 1/9 nội dung của thiết kế xây dựng)…

Cùng với những vi phạm, sai phạm xảy ra trong việc trình, phê duyệt chủ trương tư vấn nước ngoài; trình, phê duyệt và thực hiện kế hoạch tuyển chọn phương án thiết kế kiến trúc, Bộ trưởng Bộ Y tế và Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm thời điểm đó đã "vi phạm nghiêm trọng quy định về đấu thầu với mục đích chọn ra đúng đơn vị tư vấn nước ngoài đã được xác định từ trước”.

Quá trình thương thảo, ký kết các hợp đồng tư vấn cũng để xảy ra sai phạm; giá trị hợp đồng được ký cao hơn nhiều lần giá trị tính theo định mức chi phí tư vấn đầu tư xây dựng công trình ban hành kèm theo Quyết định số 957 ngày 29/9/2009 của Bộ Xây dựng (Định mức 957).

Cụ thể, giá hợp đồng tư vấn lập dự án cao gấp khoảng 5,6 lần (số tiền cao hơn tạm tính khoảng hơn 35,8 tỷ đồng với 2 dự án).

Giá trị hợp đồng của công tác tư vấn thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công của dự án (trong đó, giá trị 2 hợp đồng tư vấn thiết kế kiến trúc chiếm 72% tổng giá trị) cao gấp khoảng 2,3 lần (số tiền cao hơn tạm tính khoảng hơn 69 tỷ đồng với 2 dự án).

Như vậy, tổng giá trị hợp đồng cao hơn giá trị tính theo Định mức 957 khoảng 104,86 tỷ đồng. Tổng giá trị đã thanh toán cho các hợp đồng cao hơn giá trị tính theo Định mức 957 tạm tính khoảng 80 tỷ đồng. Điều này, gây thiệt hại ngân sách số tiền tạm tính khoảng 80 tỷ đồng.

Với những dấu hiệu vi phạm các quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định của Bộ Luật Hình sự năm 2015, Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ, tài liệu 4 gói thầu tư vấn (TV4/2014, TV5/2014, TVBM-04 và TVVĐ-04) đến Bộ Công an để xem xét điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.

Trong đó, Thanh tra Chính phủ xác định, với gói thầu TV4, TV5, đã mời đơn vị tư vấn lập hồ sơ đề xuất không phải là tác giả của phương án thiết kế kiến trúc công trình được tuyển chọn trái quy định tại Nghị định số 85 năm 2009, không bảo đảm tính cạnh tranh vi phạm Luật Đấu thầu.

Gói thầu TVBM-04 và TVVĐ-04, cũng mời đơn vị tư vấn lập hồ sơ đề xuất không phải là tác giả của phương án thiết kế kiến trúc công trình được tuyển chọn, chỉ định thầu thiết kế kiến trúc (không phải thiết kế xây dựng) trái quy định của Luật Đấu thầu.

Cả 4 gói thầu, không đủ điều kiện áp dụng chỉ định thầu nhưng vẫn tổ chức thực hiện, vi phạm các hành vi bị cấm trong đấu thầu.